Wat is nu eigenlijk beter voor het milieu: naar de winkel gaan of online bestellen? En hoe kan het nog duurzamer? Safeshops zocht het uit en kwam tot een verrassende vaststelling.
Vijf keer minder CO2
Online bestelde schoenen bij een Belgische webshop hebben een vijf keer lagere koolstofvoetafdruk dan als je ze koopt in een van de winkels van diezelfde retailer. Tot die opmerkelijke conclusie kwam e-commercevereniging Safeshops in een nieuw studierapport. Uit analyse van vakliteratuur blijkt dat online shoppen duurzamer is dan kopen in de winkel, toch als je één op één vergelijkt en onder gemiddelde omstandigheden.
Maar zo eenvoudig is het in de praktijk natuurlijk nooit. Het milieueffect van e-commerce wordt voor zowat de helft bepaald door de uitstoot bij het transport, en dat transport varieert nogal per locatie en consument. Alleen al het verschil tussen stad en platteland is groot, het veranderende consumentengedrag is een ander obstakel.
Een kwestie van concentratie
In landelijke gebieden zijn de afstanden tussen consumenten groter, terwijl ze minder online bestellen. Bijgevolg moeten koeriers er meer kilometers per pakket afleggen, wat thuislevering er zowel duurder als minder duurzaam maakt. Nochtans is de uitstoot zo nog steeds lager dan wanneer consumenten individueel naar de winkels rijden, wat ze nu massaal doen.
In stedelijke gebieden zijn consumenten meer geneigd te lopen en te fietsen, al bleek dat zelfs in Brussel nog de helft van de consumenten met de auto naar afhaalpunten gaat. Stedelingen wonen evenwel dichter bij elkaar en ze bestellen ook vaker online, waardoor de leveringsdichtheid toeneemt en het aantal kilometers per pakket lager ligt.
Het perverse van onlinegemak
Om de ware milieu-impact van e-commerce te berekenen, moet je rekening houden met hoe de digitalisering het consumentengedrag beïnvloedt. E-commerce zorgt immers ook indirect voor meer uitstoot: Safeshops geeft grif toe dat mensen meer consumeren door het eindeloze onlineaanbod. Bovendien worden aankopen vaak opgesplitst in meerdere onlinebestellingen en leveringen. De tijd die mensen winnen door online te winkelen, gebruiken ze ironisch genoeg om meer verplaatsingen te doen.
Nog een pervers gevolg van wat anders net een duurzame oplossing zou kunnen zijn: e-commerce heeft het retaillandschap hertekend, met als sterke spelers webwinkels die geen lokale voetafdruk hebben. Die buitenlandse webshops zijn afhankelijker van luchttransport en transport over grote afstanden, wat de milieu-impact omhoog doet schieten. Bijna de helft van de Belgische consumenten vindt nochtans dat een goede webwinkel oog heeft voor duurzaamheid, maar drie op de vier kunnen niet spontaan een goed voorbeeld noemen.
E-commerce kan duurzaamst zijn
E-commerce zou dus duurzamer kunnen zijn dan fysiek winkelen, maar is het in de praktijk vaak niet. Wat kunnen retailers doen om de milieu-impact van hun online activiteiten te verminderen? De mogelijke oplossingen zijn een combinatie van informeren en logistieke aanpassingen. Ook consumenten hebben een actieve rol te spelen, want zij moeten beseffen dat ‘standaardlevering’ geen standaard is.
Gratis levering aan huis de volgende dag is vandaag een dwingende maatstaf geworden, eentje waarvan retailers volgens Safeshops moeten durven afwijken. De vakorganisatie moedigt webwinkels aan om de tijdsloten voor bezorgen aan te passen aan hoe druk het is en om gebruik te maken van afhaallocaties.
‘Geen haast’-bezorgingen
Een idee dat al lang leeft, maar nog weinig ingang vindt, is dat van de ‘geen haast’-optie. Behalve expres- of standaardlevering, zou er ook een keuzemogelijkheid moeten zijn voor wie het niet dringend is. Zo kunnen koeriers pakketten voor eenzelfde stad of straat verzamelen en groeperen, wat kortere routes met vollere voertuigen mogelijk maakt.
Omgekeerd zijn duidelijk afgebakende tijdsloten interessant om te zorgen dat consumenten effectief thuis zijn wanneer er wordt aangebeld. Dat spaart rondrijden naar een afhaalpunt of – nog erger – een andere keer terugkomen uit. Webwinkels maken bijvoorbeeld gebruik van nauwe tijdsloten van dertig minuten tot twee uur voor leveringen die binnen enkele dagen plaatsvinden en van brede tijdsloten van ’s morgens tot ’s avonds voor leveringen de volgende dag. Op die manier is er meer flexibiliteit om het schema goed vol te plannen.
Consument wil meewerken
Thuislevering is sowieso alleen de meest efficiënte leveringsoptie wanneer afhaallocaties schaars zijn en consumenten anders alleen met de auto hun pakjes kunnen ophalen. Wellicht is dat alleen soms op het platteland het geval. In alle andere situaties is bezorging in een winkel of andere afhaalpunt milieuvriendelijker. Als het dan toch aan huis moet, raadt Safeshops CO2-neutrale ‘last mile’-leveringen aan via partners die met elektrische voertuigen (van busjes tot bakfietsen) vanuit hubs leveren.
Als het dan gratis is, vinden consumenten langer wachten overigens prima. Alleen weten ze vaak niet welke bezorgoptie duurzamer is. Het is dus aan de retailer om het verschil duidelijk te maken. Natuurlijk kan dat door vervuilendere opties duurder te maken, wat logisch is aangezien die ook voor de retailer duurder zijn, maar onderschat de kracht van communicatie niet. Uit studies zou blijken dat informeren over de verschillen in milieu-impact nog krachtiger werkt dan prijsdifferentiatie.
