De coronacrisis heeft de handel in namaak een boost gegeven: inmiddels zijn bijna 6% van alle producten die de Europese Unie binnenkomen, nep. E-commerce en sociale media zijn dankbare nieuwe afzetkanalen.
Wind in de zeilen online
Namaak en productpiraterij hebben een nieuwe impuls gekregen in coronatijden, zo blijkt uit een nieuw rapport van Interpol en de EU. De groei van e-commerce, de gestegen vraag naar producten en de schaarste in sommige sectoren boden kansen waar criminele netwerken snel op hebben ingespeeld. In de EU zouden voor 119 miljard euro aan namaakgoederen binnenkomen, goed voor 5,8% van de totale invoer.
De producenten en distributeurs van valse producten worden ook steeds vernuftiger. Ze maken handig gebruik van de digitalisering door volop in te zetten op onlineplatforms, sociale media en diensten voor instant messaging. Naast winkels en fysieke markten worden vooral kleding en accessoires ook steeds vaker verkocht via livestreaming, video’s en gesponsorde reclame op sociale media waarbij klanten worden gelokt met misleidende kortingen of laaggeprijsde ‘merkproducten’.
Door die verkoop via online marktplaatsen worden de namaakspullen de laatste jaren ook steeds meer in kleine pakketten via koeriersdiensten de EU binnengeloodst. Zo ontlopen ze douanechecks die vooral normaal vrachtvervoer treffen. Door de pandemie werden er bovendien minder controles uitgevoerd.
Illegale fabrieken in Europa
Hoewel veruit de meeste namaakproductie nog in China en elders in Azië plaatsvindt, valt het Interpol op dat de productie in illegale labo’s en (soms echt moderne) fabrieken binnen de Europese Unie toeneemt. Dat merken de onderzoekers omdat de import van valse verpakkingen en zelfs halffabricaten stijgt. Alles van telefoons tot cosmetica wordt dan nog ter plaatse geassembleerd. Die illegale laboratoria kunnen moeilijk worden opgespoord, geeft het rapport toe.
Nochtans zijn in tal van Europese landen productielocaties ontdekt, “waaronder laboratoria voor de productie van namaakgeneesmiddelen, fabrieken waar nagemaakte kleding en luxegoederen worden geëtiketteerd, faciliteiten voor de productie en herverpakking van illegale bestrijdingsmiddelen en sigaretten, fabrieken waar zowel authentieke als nagemaakte flessen voor alcoholhoudende dranken worden hervuld en clandestiene fabrieken waar nagemaakte parfums worden verpakt”.
Te koop nog voor het bestaat
De meest populaire productcategorieën voor namaak blijven kleding, accessoires en luxegoederen. Vervalsers richten zich steeds meer op luxeartikelen en een breed scala aan alledaagse producten, maar buiten ook gretig het tekort aan chips uit. Niet alleen brengen ze valse halfgeleiderchips op de markt, soms is namaak van populaire elektronica (zoals smartphones en gameconsoles) nog voor de lancering van het echte product al op online marktplaatsen te vinden.
Het rapport wijst erop dat de productie van illegale voedingsproducten, zeker dranken, steeds professioneler en verfijnder wordt. “Sommige vervalsers hebben een end-to-end-bedrijfsmodel dat de gehele toeleverings- en distributieketen omvat”, luidt het. Binnen de categorie parfums en cosmetica worden opvallend genoeg vooral dagelijkse producten, zoals shampoo, tandpasta of reinigingsmiddelen illegaal geproduceerd.
“Het op de markt brengen van vervalsingen is een zeer lucratieve activiteit voor de betrokken criminele netwerken, die grote winsten opstrijken terwijl ze relatief weinig risico’s lopen”, beklagen Interpol en EUIPO. De instanties beklemtonen ook dat de groeiende onlineverkoop namaak in de hand werkt.
