Door de oorlog in Oekraïne zullen de grondstofprijzen nog zeker tot eind 2024 op een historisch hoog niveau blijven, ook voor voeding. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de Wereldbank. Het doembeeld van stagflatie duikt op.
Grootste schok sinds jaren 1970
Pieken in de voedsel- en energieprijzen kunnen nog jaren voortduren, waarschuwt de Wereldbank nog maar eens. Het is van de oliecrisis in de jaren 1970 geleden dat de grondstofprijzen nog zo sterk stegen, maar nu versterken de effecten van de oorlog in Oekraïne en de energieprijzen ook nog eens elkaar. De prijsstijgingen voor voedselgrondstoffen – waarvan Rusland en Oekraïne grote producenten zijn – en meststoffen zijn al de grootste sinds 2008.
“Over het geheel genomen is dit de grootste grondstoffenschok die we sinds de jaren 1970 hebben meegemaakt. Net als toen wordt de schok verergerd door een sterke toename van handelsbeperkingen voor voedsel, brandstof en meststoffen”, zegt Gill Indermit, vicevoorzitter van de Wereldbank in New York. “Deze ontwikkelingen beginnen het spookbeeld van stagflatie op te roepen.”
Tarwe 40% duurder
De tarweprijzen zouden met meer dan 40% stijgen en dit jaar een recordhoogte bereiken. Dat zal de ontwikkelingseconomieën onder druk zetten die afhankelijk zijn van de invoer van tarwe, vooral uit Rusland en Oekraïne. De metaalprijzen zullen in 2022 naar verwachting met 16% stijgen en in 2023 weliswaar iets afnemen, maar toch op een hoog niveau blijven.
“Dit zal blijvende domino-effecten hebben. De sterke stijging van de inputprijzen, zoals energie en meststoffen, kan leiden tot een daling van de voedselproductie, met name in ontwikkelende economieën. Door minder grondstoffen te gebruiken daalt de voedselproductie en -kwaliteit, net als de beschikbaarheid van voedsel”, aldus econoom John Baffes van de Wereldbank.
Blijvende patronen
De stijgende voedsel- en de energieprijzen gaan hand in hand en kunnen niet los van elkaar worden gezien, analyseert de Wereldbank. Omdat ze zo nauw met elkaar zijn verweven, komt er ook niet gauw beterschap in. Integendeel, de wereldwijde handels-, productie- en consumptiepatronen zijn door de schok zodanig veranderd dat de effecten al tot eind 2024 zullen aanhouden.
Ten eerste stijgen de kosten zo dat er geen middelen overblijven om over te schakelen op andere energiebronnen, fossiele noch schonere. De overgang naar duurzamere energie kan vertraging oplopen. Ten tweede drijft de prijsstijging van sommige grondstoffen ook de prijzen van andere grondstoffen op: door de hoge aardgasprijzen zijn de kunstmestprijzen gestegen, waardoor de landbouwprijzen toenemen. Bovendien verergeren de overheidsreacties dusver – vooral belastingverlagingen en subsidies – net de aanbodtekorten en de prijsdruk.
De oorlog leidt ook tot duurdere handelspatronen die tot een langere inflatie kunnen leiden. Geen graan uit Oekraïne? Dan zoekt men het in China of andere verafgelegen locaties. Deze verlegging van het handelsverkeer zal waarschijnlijk duurder uitvallen, aldus het rapport, omdat er grotere transportafstanden mee gemoeid zijn.
