Hoe is het winkellandschap in de voorbije vier jaar veranderd? Leeg gelopen, zo blijkt uit een analyse van Locatus. Zowel in België als in Nederland is het aantal winkels gedaald, terwijl de leegstand stijgt.
Aantal winkels blijft dalen
De digitalisering van de retail laat onmiskenbaar zijn sporen na in de winkelstraten: sinds 2010 zakt het aantal passanten in de drukte winkelgebieden van de Benelux jaar na jaar. In Nederland bedraagt de daling zelfs meer dan 20%, in België krijgen winkels 5% minder mensen over de vloer. En dat is nog zonder het corona-effect in 2020…
Er zijn vandaag bijgevolg ook minder fysieke winkels, zowel in België als Nederland. In België is de trend weliswaar duidelijker, met over de hele lijn een gestage daling van het aantal verkooppunten. In Nederland werd de trend van winkelsluitingen heel lang gecompenseerd door een groei in de horecasector, maar ook daar lijkt de grens nu bereikt.
Begin dit jaar waren er in Nederland 2,1% minder winkels dan in 2017 – inclusief horeca en andere niet-detailhandel – ten opzichte van -3% in België. In Luxemburg groeide het aantal handelszaken wel nog met 4,5%, dankzij de bouw van enkele grote winkelprojecten. Databureau Locatus verwacht dat het aantal (gevulde) retailpanden in de komende jaren alleen nog meer zal afnemen.
Nederland beperkt(e) leegstand
De categorieën die het sterkst uitdunden in België en Luxemburg waren modewinkels en handelszaken in de branche ‘Vrije Tijd’. Er zijn ook beduidend minder woon- en doe-het-zelfwinkels dan vier jaar geleden. In Nederland blijft de verspreiding over de verschillende sectoren daarentegen vrijwel gelijk.
Een categorie die wel sterk stijgt, is die van de leegstand: in België nam die toe van 9,6% in 2017 naar 11,8%. In Nederland is de stijging een stuk beperkter, van 7,2% naar 7,5% – vooral omdat de horecasector een groot deel van de lege panden heeft overgenomen. Ook zijn er winkelpanden omgebouwd naar woningen of kantoren. Daardoor zijn in de meeste provincies de cijfers vergelijkbaar gebleven, behalve in Limburg, Flevoland en Noord-Holland waar de leegstand de lucht in schoot.
Luxemburg schiet door
België heeft ook werk gemaakt van de ombouw van overtollige handelspanden – dat zie je aan de daling van het aantal verkooppunten – maar dat effect is grotendeels teniet gedaan omdat er ondertussen wel nog in de periferie werd bijgebouwd. Op die manier is de leegstand in alle provincies toegenomen. Antwerpen (11,3%) en Vlaams-Brabant (10,2%) stegen het minst, maar die flirtten ook voorheen al met het landelijk gemiddelde.
In Luxemburg lijken er echter meer winkelpanden te zijn dan nodig. Het kleine land kent de grootste stijging van de leegstand, van 6,9% naar 9,2%. “Het bouwen van nieuwe winkelcentra heeft hier geleid tot een flinke toename van het aantal verkooppunten. Dit lijkt te veel voor de markt”, merkt analist Björn Jansen van Locatus op. De totale winkelverkoopvloeroppervlakte steeg er inderdaad met liefst 21,4% op vier jaar tijd. Ook in België is de totale winkelverkoopvloeroppervlakte in de voorbije vier jaar toegenomen, zij het licht met 2,4%. Nederland bleef vrij stabiel, met een heel lichte daling van 0,7%.
Meer retailers met minder
Vandaag zijn in alle drie de landen meer verschillende retailers actief. Nederland kreeg er 4,7% winkelformules bij, België en Luxemburg zelfs ruim 9%. Al is het wel zo dat die ketens het tegenwoordig met zo’n 2,5% minder winkels doen. Alleen in Luxemburg zijn er in totaal liefst 14,4% meer ketenwinkels en is het winkellandschap ook verder overgenomen door ketens: bijna een kwart (24,8%) van alle fysieke winkels behoren ondertussen toe aan een keten. Dat is 2,2% meer dan in 2017 en meer dan het gemiddelde van zowel Nederland (23,3%) als België (18%).
Het retaillandschap moet het vandaag met andere woorden doen met zowel minder bezoekers als minder winkels. De afstemming van vraag en aanbod kan daarbij wellicht nog beter, aangezien op sommige locaties – vooral in de periferie – de vloeroppervlakte blijft stijgen terwijl elders de leegstand toeneemt. In Nederland wist een verschuiving naar meer horeca die leegstand lange tijd op te vangen, maar na de coronapandemie wordt het ongetwijfeld zoeken naar nieuwe oplossingen. Mogelijk vormt de integratie van nog andere diensten en vormen van niet-detailhandel een uitkomst om nieuw leven naar de winkelstraten te brengen?
