Jumbo beweert halsstarrig België niet te zullen opgeven. In 2022 niet, en ook nu in 2024 niet. Nochtans wordt de put alleen maar dieper. Waarom Jumbo een Belgische exit moet overwegen, of niet… Belgisch topman Peter Isaac reageert.
Gesproken als fan
In 2019 was ik als supermarktliefhebber zeer enthousiast dat Jumbo naar België kwam. Ik vond én vind Jumbo een voorbeeldbedrijf. Ze kwamen echter op het moeilijkst mogelijke moment, en een kopman als Frits van Eerd verliezen – hij moest terugtreden in september 2022 – is geen evidentie. Drie maanden later overleed ook nog eens Karel van Eerd, de grondlegger van het familiebedrijf.
In mijn voorspelling in 2022 dat Jumbo België weer zou opgeven, verslikten ze zich in Veghel. Toch was dit een zeer onderbouwde analyse. De retailer is op zoek naar een nieuwe invulling van zijn fameuze 7 Zekerheden, maar kampt vooral met 7 Onzekerheden.
1. De Nederlandse achterstand
Achter de 7,3% omzetgroei die Jumbo in 2023 optekende, schuilt een andere waarheid: de Nederlandse nummer twee presteerde onder de markt. De volledige supermarktomzet in Nederland klom immers met 7,6%. Het marktaandeel zakte er bijgevolg voor het tweede jaar op rij. Het contrast met marktleider Albert Heijn is groot: volgens Nielsen IQ klimt het marktaandeel daar al vijf jaar ononderbroken, vooral met dank aan de overname van Jan Linders.
De nettowinst van Jumbo daalde vorig jaar met bijna driekwart. Het ging de voorbije jaren van 147 miljoen euro, naar 114 miljoen euro, naar 80 miljoen euro, naar nu nog een schamele 22 miljoen euro. Hopelijk wordt de lijn niet doorgetrokken, want dan lonken de rode cijfers.
Per 1 juli mogen de Nederlandse supermarkten geen sigaretten meer verkopen. Het verlies aan omzet kan oplopen tot nota bene 5%. Dat is het equivalent van drie winkels, zoiets haal je niet meer in. Zeker niet als je zoals Jumbo nauwelijks nieuwe winkels opent. Om nog over het verlies aan winst te zwijgen nu zo’n marge-rijke categorie wegvalt.
Veel geld voor nieuwe groei rest dus niet. Jumbo eindigde het jaar met maar dertien extra winkels op de Nederlandse thuismarkt, waarvan slechts drie openingen autonoom. De tien andere winkels waren de schaambrokjes van Jan Linders, die overlapten met Albert Heijn en waar AH dus voor bedankte. In 2024 denkt het “Gele Gevaar” elf vestigingen te openen, waarvan acht in België. En dat laatste valt nog af te wachten…
2. Op zoek naar betekenis
De 7 Zekerheden worden losgelaten en CEO Ton van Veen wil terug naar de basis. De nieuwe slogan: “Jumbo zoals Jumbo bedoeld is”. Maar hoe is het dan bedoeld? De 7 Zekerheden waren zeer helder en concreet voor de klant. Jumbo zoals Jumbo bedoeld is… vult u het zelf maar in.
“Zeer Zuinig Zijn” zou alvast een nieuwe basiswaarde zijn. Dat klopt na het beklag van Van Veen over de sterk gestegen kosten, maar wat betekent het voor de klant? Hoewel de keten de prijzen wil verlagen, met dank aan inkooporganisaties Everest en Epic Partners, springt voor de consument uiteraard het meest in het oog dat de laagsteprijsgarantie verdwijnt. In België was die overigens in nooit van kracht.
3. Van 100 naar 50 winkels België
In plaats van honderd winkels ambieert Jumbo nu vijftig Belgische supermarkten in 2025. “Oud nieuws”, zegt Ton van Veen, maar daarom niet minder significant. De expansie verloopt moeizaam en traag, deels omdat de retailer de weerstand had onderschat. Belgisch topman Peter Isaac geeft het zelf toe: “Door de vergunningswetgeving in België wordt bijna letterlijk voor elk project systematisch beroep aangetekend, en zelfs nog eens wanneer het eerste beroep is verworpen. Dat betekent telkens tot anderhalf jaar vertraging.”
Het is bovendien een ongeschreven wet dat vastgoedjongens eerst bij de grote vijf aankloppen, en daar hoort Jumbo vandaag niet bij. Als men weet dat Jumbo toch op een bepaald pand aast, dan bieden de grote vijf totdat ze weten dat geld verdienen zeer moeilijk wordt. Albert Heijn heeft net hetzelfde meegemaakt voor de fusie met Delhaize.
Er zit nog voldoende in de pijplijn, klinkt het, vooral via franchise. Maar wellicht moeten er ook nog enkele verlieslatende winkels sluiten? Zonhoven is al gesloten, maar wat met Ronse, Lier, Heusden-Zolder, Oostende, Sint-Truiden en Kuurne? Het zijn allemaal achterblijvers met rode cijfers op het rapport. Van Veen gaf eerder al toe dat er nog vestigingen zijn die onvoldoende presteren en sluit stopzettingen niet uit.
4. De jaarlijkse kerstenvelop
Om het avontuur in België te kunnen bekostigen, schrijven ze in Veghel jaarlijkse een dikke cheque uit aan de Brasschaatse tak. In 2022 kreeg de Belgische dochteronderneming liefst twintig miljoen euro om de put wat te dempen. Het was al de tweede keer dat de aandeelhouders te hulp schieten: in november 2021 kreeg de Belgische tak al eens 25 miljoen euro toegestopt.
Krijgen de Belgische operaties nu ook weer zo’n envelop toegestopt? Vorig jaar was er voor de groep nog maar 22 miljoen euro winst over en ziet de gele formule zich genoodzaakt om zelfs het prijzenbeleid aan te passen. Kan de Belgische subsidie er dan nog wel af? Vergeet niet dat Jumbo nog 114 miljoen euro winst boekte toen het Belgische avontuur begon.
5. Verlies in het verschiet
De omzet steeg tot nu toe flink, de verliezen bleven beperkt bij Jumbo België. Maar dat was allemaal te danken aan nieuwe winkelopeningen. Het verlies bedroeg in 2022 4,1 miljoen euro, wat een verbetering was tegenover de 6 miljoen euro verlies van een jaar eerder. Winst is echter niet direct in het vooruitzicht, gaf de retailer halverwege 2023 toe. “Vanwege de onzekere marktsituatie is het momenteel lastig om hier concrete uitspraken over te doen”, klonk het begrijpelijk.
De kosten stijgen inderdaad alsmaar door. Na de coronapandemie kwam de inflatiecrisis en het Belgische supermarktlandschap is de laatste jaren sterk veranderd, zegt Jumbo zelf. De hele sector had vorig jaar door de hoge inflatie met volumedalingen te maken. Volgens Fevia nam – ironisch genoeg – het aantal grensaankopen op vijf jaar tijd met 10% toe. Heel wat producten zijn in het buitenland nu eenmaal goedkoper. Naast de gekende loonhandicap krimpen de marges in België ook steeds verder door onder andere belastingen en accijnzen.
6. Catch-22
Kan Jumbo niet meer terug? De ambitie was van bij de start honderd winkels te openen binnen de vijf jaar. Dat heette zelfs maar een “minigetal” te zijn om de nodige schaal te bereiken. Vandaag wordt zelfs vijftig winkels tegen eind 2025 een serieuze uitdaging. Ik denk niet dat ze dit halen.
Toch móét er serieus geïnvesteerd worden, wil Jumbo het break-evenpunt ooit bereiken. Jumbo moet een zekere schaal halen om de lekken te stelpen, laat staan ooit terug te verdienen. Op een paar jaar tijd kreeg de verlieslatende Belgische tak al minstens 45 miljoen euro geïnjecteerd. De vraag is echter niet alleen of dat de moeite nog loont, maar ook of het nog anders kan?
De supermarktketen zit vast in een catch-22. Met vandaag 33 winkels wordt immers ook de kost van een terugtrekking een gigantisch bedrag. Ze zitten er ondertussen te diep in en kunnen niet terug zonder hun spreekwoordelijke broek te scheuren.
7. In de etalage
In een interview met de collega’s van Distrifood ontkent CEO Ton van Veen met klem dat hij als “tussenpaus” bij Jumbo is aangetreden om het bedrijf verkoopklaar te maken. Toch zwellen de geruchten aan, zeker nu de deur op een kier wordt gezet om La Place te verkopen. Er heet nog niks te zijn beslist, maar het zal waarschijnlijk van moeten zijn.
Ton van Veen zegt zijn job nog vele jaren te willen doen, maar de vraag is: wil de familie ook nog? Als potentiële overnamekandidaten circuleren de namen van Edeka – logisch gezien de recente inkoopalliantie – en Colruyt Group. Durven ze in Halle hun spaarvarken opentrekken? De groep heeft zijn zinnen al op Luxemburg gezet, maar geef toe, dat is toch klein bier voor een beetje ambitieuze retailer. In Frankrijk krijgt de groep geen voet aan wal, Nederland zou wellicht een betere match zijn. Zou Jef Colruyt de “ballen” hebben?
Peter Isaac: “België is een zekerheid”
“Voor ons zijn er geen onzekerheden. We weten dat onze weg de juiste is”, reageert Peter Isaac van Jumbo België. “De omzet groeit en de klanttevredenheid stijgt spectaculair. Het is geen gelopen koers, maar de mayonaise pakt.” Ook verzelfstandigen werkt, meent Isaac. Jumbo zet volop in op zelfstandige ondernemers: zowel het verdienmodel van franchise als de passie van de ondernemers zijn belangrijke troeven. Er komen meer en meer aanvragen binnen en de keten zegt inmiddels heel wat goeie ondernemers te hebben die in het verhaal geloven.
“Het blijft een grote battle, maar we zijn zeker dat het zal lukken”, besluit Isaac. Ondanks de moeilijke economische situatie en de druk op het Nederlands moederbedrijf noemt hij weggaan uit België geen optie. Hij roept dan ook op tot een sportief speelveld, waarin concullega’s elkaar het licht in de ogen gunnen. “Het is jammer als collega’s en gemeentebesturen ons geen kansen gunnen. Want wij zijn er om te blijven.”
